Các bậc phụ huynh ở Nhật Bản đã dạy con như thế nào? Vì sao những đứa trẻ Nhật Bản lại sở hữu tính kỷ luật tốt như vậy? Hẳn là bậc phụ huynh nào cũng muốn con cháu mình thông minh, ngoan ngoãn, mang khuôn phép,… Thế nhưng vì sao con loại lại đi ngược lại mong muốn của mình. Đó là do chúng ta chưa với bí quyết dạy con phù hợp.
1. Những đặc điểm thu hút của con nhỏ Nhật Bản
Những em bé Nhật rất tự tín, hòa nhập: Ngay tính từ lúc một tuổi, các em bé Nhật đã được ba má cho tham dự những hoạt động tập thể. Đối với người Nhật, điều trước tiên cần dạy con đó chính là khả năng tự tín, dạn dĩ, bản lĩnh. Trẻ tham dự thi đấu, trình diễn và tỏ ra rất bản lĩnh lúc đứng trước đám đông. Thậm trí, các em bé gái 3-4 tuổi còn tham dự vào đội bóng đá nữ…Chính điều đó giúp con nhỏ phát triển thành năng động và hoạt bát hơn. Vào 3h30 chiều cả trường măng non sẽ ra sân chơi cùng nhau, những trò chơi tập thể luôn được dành đầu tiên nhằm giúp con nhỏ có tính hòa nhập và ý thức làm cho việc hàng ngũ. Mang 2 thứ mà bất cứ trường mầm non nào cũng dạy trẻ ấy là kể : “cảm ơn” và mỉm cười. Trẻ thường tự chia đồ chơi cho nhau và mang tính cộng đồng rất lớn. Các em nhỏ lúc chơi mang nhau còn thân thiết hơn cả chị em ruột, chính điều ấy khiến các em hòa nhập nhanh, và sở hữu cách cư xử rất lịch sự với người khác.
Các em bé Nhật rất ngoan ngoãn, lễ độ: Ở Nhật trẻ được dạy lễ nghĩa tương đối rộng rãi, thay vì học tri thức Toán hay môn ngoại ngữ.
Khuyến khích trẻ biểu thị năng lực bản thân: trẻ được tự do chọn lọc các môn học mình thích và khiến cho theo. Trẻ con thường được cha mẹ hỏi về buổi học ở trường, và tự do thổ lộ suy nghĩ của riêng mình. Con trẻ ở đất nước này luôn có những giờ học ngoại khóa rất có ích như tham dự làm cho bánh, tới các ngày hội thể thao, trình diễn ở những sự kiện cùng đồng, tham gia những lễ hội được diễn ra qua đêm, đến những buổi chiêu đãi, những đền chùa, các buổi triển lãm…Thậm trí, trẻ được bác mẹ cho tham gia buổi cắm trại qua đêm ở trường do nhà trường doanh nghiệp. Làm các em được đoàn luyện sự tự tín, lòng gan góc ngay trong khoảng lúc còn nhỏ. Trong các giờ học ngoại khóa tương tự, trẻ tỏ ra rất hứng thú và điều ấy đã để lại trong những em các ấn tượng hết sức sâu sắc.
Tính tự giác cực cao: từ 2 -3 tuổi, con nhỏ Nhật đã mang thể tự khiến vệ sinh tư nhân, ngồi nghiêm chỉnh vào bàn ăn, tự xúc ăn,…các em ý thức được rằng đâu là công tác mình phải khiến chứ không cần nhờ người khác hay phải đợi bố mẹ kể nhở. Ngay đặc điểm này các mẹ có thấy khác với những em bé Việt Nam không? Con bạn hai tuổi đã mang thể khiến cho được tương tự chưa?
2. Cách nuôi con kiểu Nhật
Nghệ thuật Shitsuke (kỷ luật)
Một ngày nọ, tôi vô tình phát hiện lý do chưa bao giờ trông thấy 1 đứa trẻ Nhật Bản bị phạt. Hôm đấy, trên chuyến tàu khác, một đứa trẻ cũng gắt gỏng và không muốn về nhà như con trai tôi lần trước. Người bố chóng vánh kéo em ra khỏi tàu. Lúc cánh cửa đóng lại và đoàn tàu rời bánh, tôi thấy anh ngồi thụp xuống cạnh con trai giữa sân ga vắng vẻ và bắt đầu trách mắng. Đấy là hình ảnh làm tôi giác ngộ.
Khi mà tôi tập hợp ngăn chặn hành vi của con lúc đang xảy ra, phụ huynh Nhật Bản nỗ lực đợi tới lúc có không gian riêng mới trao đổi. Tôi khởi đầu chú ý đến điều này hơn, và trông thấy những cuộc bàn luận diễn ra lúc bác mẹ dừng ở các cột trụ tại ga tàu, rìa công viên hay lúc trẻ vừa bước vào ôtô riêng.
Ngoài việc giữ thể diện cho trẻ, dạy con chốn riêng cũng là bí quyết phụ huynh giữ thể diện cho mình. Ở Nhật Bản, kỷ luật được gọi là shitsuke. Trong khoảng này cũng thường dùng để chỉ việc đào tạo, nuôi dạy. Bố mẹ chính là tấm gương để trẻ soi chiếu và biểu đạt hành vi nơi công cùng. Theo các gì tôi chứng kiến, cuộc đối thoại chốn riêng tây với vẻ hiệu quả hơn việc quát túa để kìm hãm con giữa đám đông.
Không quy chụp, áp đặt
Đặc thù, người Nhật dạy con ít lúc quy kết trẻ thơ như “Con thật lười biếng” hoặc “Sao con lì lợm thế”, bởi họ hiểu tâm lý của trẻ em. “Khi bạn mắng con bạn là đồ con lợn 10 lần, chúng sẽ kêu ụt ịt vào lần thứ 11”. Lúc sử dụng những lời lẽ bị động và quy chụp để mắng dạy con, trẻ con sẽ bị giáo dục đúng theo lối bị phủ nhận đó.
Dạy chữ từ sớm
Theo những Dự án nghiên cứu của Nhật, việc dạy chữ có thể khiến đổi thay chức năng, và dẫn đến cấu tạo não đổi thay theo. Hiện tượng này, trẻ càng nhỏ càng dễ. Các bậc cha mẹ ở Nhật quán triệt dạy chữ cho con ngay trong khoảng rất sớm. Và họ hiểu rằng để hệ dấu hiệu ngôn ngữ của trẻ hoạt động tốt, trẻ càng học gần mang thời khắc mới sinh ra càng với hiệu quả cao.
Thời điểm học ngoại ngữ lý tưởng trong khoảng 3 đến 6 tuổi
Thời kỳ này trẻ có khả năng ghi nhớ trong khoảng ngữ rất tốt. Càng bắt đầu học ngoại ngữ sớm khả năng ngôn ngữ của trẻ càng tốt. Hãy để ngoại ngữ thân thuộc với bé như chính tiếng mẹ đẻ. Từ 10 tuổi trở ra trẻ vẫn với thể học ngoại ngữ nhưng lúc đó chỉ có thuộc tính phản sinh lý, trẻ khó sở hữu thể chuyên nghiệp được.
Trừng trị hành vi, không phạt trẻ
Năm ngoái, 1 gia đình Nhật Bản gây xốn xang báo giới quốc tế lúc để đứa trẻ 7 tuổi mất tích ở Hokkaido sau lúc đuổi xuống ôtô vì cư xử thiếu chừng đỗi. Họ tài xế đi và khi quay trở lại, cậu bé đã biến mất. Họ may mắn mua được con sau vài ngày, nhưng các nhà tâm lý trẻ em trên toàn thế giới đồng ý rằng chỉ nên trừng trị hành vi chứ không nên trừng trị trẻ. Những hình phạt nghiêm khắc thái quá không được khuyến khích. Điều quan yếu là dạy trẻ về kỷ luật bằng cách thức khiến dòng, lặp đi lặp lại để chúng ghi nhớ và tự sửa sai.
lúc đến thăm trường dòng giáo (yochien) của con trai, tôi nhận ra học sinh áp dụng lộ trình nghiêm nhặt, lặp đi lặp lại các bài hát, trò chơi, hành vi lịch sự như xếp giày gọn gàng và ngồi ngay ngắn, cho đến khi đầy đủ trở thành thói quen.
Không chỉ trích lầm lỗi của con
Ba mẹ thường hy vọng toàn bộ vào con dòng của họ, và thỉnh thoảng vì kỳ vọng quá nhiều đã làm họ thất vọng nặng nài bởi trẻ không đạt được những gì như họ mong muốn. Chỉ trích những lỗi lầm của con là vấn đề thường thấy ở những gia đình bây giờ. Nhưng những mẹ Nhật lại quan niệm rằng ai cũng với sai trái và việc chỉ trích các lỗi lầm của người khác không giúp họ tốt hơn và tất nhiên việc chỉ trích đấy càng không xảy ra trong con dòng của họ.
Dạy con bí quyết tra cứu, sắm tòi
Các bậc bố mẹ ở Nhật thường chỉ dẫn con tiêu dùng các cái từ điển dễ tra cứu ngay từ nhỏ. Trẻ dùng tự vị ấy để tra nghĩa của từ, hay cách thức viết đúng chữ Hán. Chẳng hạn, lúc biết liên hệ rồi nhưng được người khác đưa lên xe dẫn đi thì chúng ta cảm thấy rất khó nhớ các con phố. Nhưng giả dụ tự dùng bản đồ, rồi vừa đi vừa hỏi đường thì chúng ta sẽ nhớ rất lâu. Cũng như vậy như thế, trẻ em sẽ dễ tiếp thụ kiến thức nếu chúng tự mua, mất công để tra cứu hơn là được cha mẹ dạy cho một bí quyết thụ động. Ngay cả đối sở hữu các trẻ Nhật khó dạy theo cách thức đơn điệu, thì bằng cách thức này chúng cũng mang thể học được một cách chuẩn xác mà không phải cảm thấy nhàm chán.
Từ khi 3 tuổi cần rèn luyện tư duy cho bé
Công đoạn từ 0 – 3 tuổi tập trung vào việc dạy trẻ ghi nhớ, ngoài 3 tuổi chuyển sang bước giáo dục mới, dạy trẻ tự tư duy. Mẹ hãy bắt đầu cải thiện cách giáo dục cho trẻ từ 3 tuổi trở lên bằng việc thay đổi các mẫu đồ chơi. Hãy chứa các dòng đồ chơi đơn giản, chạy bằng pin, thay vào những loại đồ chơi giúp trẻ tự suy nghĩ, tìm tòi bí quyết chơi như các loại đồ chơi lắp ráp, miếng erobic,…Tăng cường những hoạt động chân tay ngoài trời như đu xà đơn, vẽ tranh, đánh đàn, chơi bàn tính gảy hạt, xe đạp 3 bánh.
Bài học gắn liền có thực tiễn
Tại các trường mầm non của Nhật, cô giáo sẽ không đề cập “các em phải biết yêu thương động vật”, mà họ cho những bé tự nuôi và coi sóc một mẫu động vật gì ấy như: gà, chuột lang, thỏ, rùa, thậm chí là cả giun đất… mỗi một nhóm trong khoảng 4 – 5 em sẽ coi sóc 1 con.
Để giúp trẻ hiểu rằng không nên lãng phí đồ ăn, cô giáo không giảng “một hạt thóc vàng chín hạt mồ hôi, nên những em không được lãng phí…”. Các bé được trực tiếp trồng lúa hoặc những mẫu rau củ trong vườn cây hoặc bồn hoa của trường. Những bé sẽ tự reo hạt, trông nom, cho tới thu hoạch, nhiên là vẫn dưới với thầy giáo hướng dẫn nhưng chính yếu là những bé tự làm.Qua ấy, trẻ hiểu được để khiến cho ra được một củ cải hoặc 1 củ khoai cho các bé ăn, các bác dân cày đã nặng nhọc như thế nào.
Chế ngự “khủng hoảng tuổi lên hai”
Tôi không phải bà mẹ Mỹ độc nhất nghi vấn về phương pháp người Nhật rèn kỷ luật cho trẻ nhỏ. Tậu 1 đứa trẻ Nhật Bản cư xử không tốt phát triển thành một trò chơi của tôi và những bà mẹ ngoại quốc khi đến nơi công cùng như công viên hoặc bảo tồn. Khi bắt gặp một đứa trẻ tương tự, chúng tôi liền thở phào nhẹ nhàng. Chẳng phải chỉ con mẫu chúng tôi mới cư xử như thế. Con của mọi người cũng thế. Tuy nhiên, phụ huynh Nhật Bản nghe đâu không can thiệp chút nào. Đứa trẻ ngồi trên mặt đất, khóc lóc, hò la ở sân chơi trong công viên, khi mà ba má chúng tỏ ra không quan tâm.
Có một lần, khi gần lên tàu điện tuyến Yamonote Line xuất phát từ Shinjuku để về nhà, con trai tôi khăng khăng không chịu đi. Tôi không với cách gì kiềm chế được sự gắt gỏng vô lý của thằng bé bởi đang bận ôm con gái nhỏ. Nó phấn đấu tậu phương pháp rời tàu trước lúc tàu chuyển di, tôi thầm thĩ lời xin lỗi với các hành khách trên tàu phải chịu đựng cảnh này. Vào khi đấy, tôi chỉ ước với người nào đấy can thiệp bởi hoàn toàn bất lực lúc muốn ép con vào kỷ luật.
Tôi tâm sự có cô giáo dạy tiếng Nhật về câu chuyện này, đề cập tới cụm từ “the terrible two’s”, chỉ độ tuổi gắt gỏng mà đứa trẻ nào cũng phải trải qua, thường là tuổi lên hai. Cô gật đầu và cười lớn: “Chúng tôi gọi đấy là ma no nisai. Độ tuổi quái quỷ”. Không những thế, lúc tôi hỏi người Nhật xử lý hành vi của trẻ ở độ tuổi đấy như thế nào, cô mỉm cười đầy bí ẩn.